0886.889.145Tìm hiểu các dòng men truyền thống của gốm sứ Bát Tràng
Gốm sứ Bát Tràng đặc trưng bởi những dòng men truyền thống đã tồn tại qua nhiều thế kỷ. Trong số đó, men tro được xem là dòng men lâu đời nhất và được sử dụng nhiều nhất trong gốm sứ Bát Tràng cổ.
Từ nguyên lý chế tác men tro, người thợ gốm Bát Tràng đã sáng tạo ra 5 dòng men là men nâu, men trắng ngà, men xanh rêu, men rạn và men lam. Mỗi dòng men xuất hiện vào các thời kỳ khác nhau, được gìn giữ và phát triển cho đến ngày nay.
Thành phần chính của các dòng men Bát Tràng là gio trấu và vôi bột, nhưng tùy vào từng dòng men sẽ thêm vào các nguyên liệu khác và điều chỉnh tỷ lệ theo những công thức bí truyền.
Bài viết này không chỉ giúp bạn hiểu rõ hơn về các dòng men truyền thống của Bát Tràng mà còn chia sẻ 4 lý do nên sử dụng sản phẩm men gốm Bát Tràng như khả năng chịu nhiệt, chống ăn mòn, sự đa dạng về màu sắc và hoa văn, độ an toàn cho sức khỏe.
Đồng thời, bài viết cũng sẽ điểm qua sự phát triển của màu men trong gốm sứ Bát Tràng hiện đại, với những sáng tạo mới như men hỏa biến, men trà, men tử sa,… mang lại chất lượng và giá trị nghệ thuật cao.
Men tro
Men tro là dòng men truyền thống lâu đời nhất tại Bát Tràng. Đây được xem là nền tảng cho sự phát triển của nhiều dòng men mới sau này.
Men tro được tạo thành từ những nguyên liệu đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và am hiểu sâu sắc của người thợ gốm. Thành phần chính gồm đất sét trắng, vôi sống và tro trấu. Đặc biệt, loại tro trấu này phải được lấy từ các lò chum ở Cầu Bố (Thanh Hóa) hoặc từ các làng làm nồi Quế Quyến (Hà Nam).
Men tạo thành chủ yếu từ tro gỗ, kết quả sau khi nung sẽ cho ra màu nâu sẫm đến xanh lục.
Tuy nhiên, điều thú vị nằm ở chỗ, bằng cách điều chỉnh tỉ lệ tro trong men, người thợ gốm có thể kiểm soát và biến đổi màu sắc của sản phẩm. Nhờ đó men tro có sắc thái khác nhau, từ tông màu nâu sáng đến xanh lục sẫm, tạo nên sự phong phú và độc đáo cho mỗi sản phẩm gốm sứ.
Men nâu
Men nâu là một dòng men xuất hiện từ thế kỷ 14-15, nổi bật với sắc độ đỏ nâu hoặc màu bã trầu đặc trưng. Đặc điểm của men nâu là bề mặt không bóng, thường có vết sần, tạo điểm nhấn tinh tế trên các họa tiết gốm sứ.
Sắc độ màu của men nâu phụ thuộc vào xương gốm và các màu chủ đạo khác. Men nâu có thể tạo ra nhiều sắc thái như nâu xám, nâu vàng, màu da lươn, màu tam thái (kết hợp giữa men nâu, men trắng ngà, và xanh rêu).
Đến thế kỷ 19, men nâu đã có sự chuyển mình quan trọng khi trở thành một loại men bóng, hay còn được gọi là men da lươn. Loại men này nhanh chóng được ưa chuộng và sử dụng rộng rãi ở Bát Tràng cho đến tận ngày nay.
Men da lươn bóng mịn trên các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng ngày nay
Hiện nay, men nâu vẫn giữ được sức hút nhờ vào vẻ đẹp mộc mạc và tự nhiên, đặc biệt là những ai yêu thích nét đẹp hoài cổ của gốm sứ Bát Tràng. Sản phẩm gốm sứ men nâu mang lại sự ấm cúng cho mọi không gian trang trí.
Men trắng ngà
Men trắng ngà thực chất là một loại men trắng mỏng. Sở dĩ có màu ngả vàng do xương gốm được lọc kỹ. Khi nung ở nhiệt độ cao, men trắng ngà trở nên bóng mịn và sáng đẹp. Nếu nung ở nhiệt độ thấp, men có thể chuyển sang màu trắng xám, trắng sữa hoặc trắng đục.
Men trắng ngà thường được phủ lên toàn bộ bề mặt sản phẩm, ít khi dùng để vẽ trang trí. Dòng men này thường phủ lên các sản phẩm gốm sứ gia dụng như bộ bát đĩa, ấm chén,…
Men trắng ngà phủ trên các sản phẩm gốm sứ gia dụng, trang trí
Ngoài ra, men trắng ngà còn được sử dụng trên các sản phẩm như lư hương, chóe thờ, chân đèn, tượng, tạo nên vẻ đẹp thanh nhã, trang trọng cho các vật phẩm thờ cúng và trang trí.
Men xanh rêu
Men xanh rêu ra đời vào khoảng thế kỷ 16-17 mang vẻ đẹp độc đáo, cổ kính đặc trưng cho gốm sứ Bát Tràng. Dòng men xanh rêu thường có 2 dạng màu sắc là rêu sẫm và rêu nhạt.
Men xanh rêu được sử dụng khá phổ biến, kết hợp hài hòa với men trắng ngà và men nâu để tạo ra loại men “tam thái” đặc trưng. Quá trình chế tác men xanh rêu đòi hỏi sự tỉ mỉ và kỹ thuật cao.
Trước tiên, sản phẩm cần được sơ nung ở nhiệt độ từ 300 – 500°C, sau đó mới tiến hành tráng men. Các hoa văn trang trí phải được vẽ trực tiếp trên lớp men. Sản phẩm được nung trong điều kiện yếm khí với thời gian bảo ôn kéo dài, giúp men đạt độ bóng cao.
Men xanh rêu càng bóng, càng xanh và giống màu ngọc thì càng đẹp. Men xanh rêu được ứng dụng rộng rãi trong các sản phẩm ấm chén, bát đĩa, bình phong thủy trang trí, đồ thờ cúng,…
Bộ đồ thờ, lu nước phong thủy men xanh rêu độc đáo
Men rạn
Men rạn được sản xuất tại lò gốm Bát Tràng từ cuối thế kỷ 16 đến đầu thế kỷ 20. Men rạn được tạo ra nhờ vào sự chênh lệch về độ co giữa xương gốm. Chính sự khác biệt này đã tạo nên những vết rạn tinh tế trên bề mặt gốm.
Men rạn trên gốm sứ có nhiều dạng như rạn to, rạn nhỏ, rạn chân chim,… với màu sắc phong phú như rạn ngà xám, rạn trắng ngà, rạn vàng ngà, vết rạn đen, rạn trắng xám,…
Các sản phẩm men rạn của Bát Tràng như bình hút lộc, đĩa cảnh, lu nước,… đều mang giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật cao. Đặc biệt là dòng đồ thờ men rạn rất được ưa chuộng sử dụng trong thờ cúng.
Các sản phẩm gốm sứ men rạn Bát Tràng sang trọng, mang tính thẩm mỹ cao
Men lam
Vào khoảng thế kỷ 14-15, làng gốm Bát Tràng đã sáng tạo nên dòng men lam được tạo ra từ gốc oxit coban, nổi bật với màu xanh chì đến đen sẫm. Men lam được sử dụng bằng cách dùng bút lông vẽ tay lên bề mặt gốm sứ.
Sau khi họa tiết men lam được vẽ thủ công, sản phẩm sẽ được phủ thêm 1 lớp men màu trắng bóng. Khi nung lớp men có độ thủy tinh hóa cao, đem lại bề mặt mịn màng và sáng bóng.
Họa tiết men lam trên gốm sứ Bát Tràng thường là những phong cảnh sơn thủy, hoa sen, hoa phù dung hay các biểu tượng mang ý nghĩa phong thủy như Mã đáo thành công, Thuận buồm xuôi gió. Dòng men này được ứng dụng phổ biến trên gốm sứ Bát Tràng đồ thờ, bình hút lộc, lộc bình, bát đĩa,…
Họa tiết hoa sen men lam trên sản phẩm ống hương, thống sứ, lộc bình Bát Tràng
Dòng men Bát Tràng có thành phần gì?
Dòng men Bát Tràng được tạo nên từ những nguyên liệu truyền thống và công thức chế tác tinh xảo của người thợ gốm.
Trong cuốn sách Bát Tràng làng nghề làng văn của nhà xuất bản Hà Nội, nguyên liệu chính làm men cổ của người Bát Tràng là gio trấu và vôi bột. Tùy thuộc vào từng dòng men, những người thợ gốm sẽ thêm vào các nguyên liệu khác và điều chỉnh tỷ lệ theo công thức bí truyền.
Ngày nay, tại Bát Tràng, một số cơ sở đã phát triển và sử dụng các loại bột đá và oxit, hòa trộn theo các tỷ lệ khác nhau để tạo ra men sẵn, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.
Độ đặc hay loãng của men, tức là độ dày của lớp men phủ trên sản phẩm, phụ thuộc vào tỷ trọng của cốt men. Thông thường, một chai 500ml có thể chứa khoảng 0,8kg cốt men, loại nặng hơn có thể đạt 0,82kg cốt men, giúp tạo ra những sản phẩm có lớp men hoàn hảo và bền đẹp.
Cùng với kỹ thuật pha chế men, các nghệ nhân, thợ gốm Bát Tràng còn ứng dụng các kỹ thuật chế tác gốm sứ trong chế tạo gốm thô, trang trí họa tiết và nung để sản phẩm đạt chất lượng tốt nhất.
Tại sao nên sử dụng sản phẩm men gốm Bát Tràng?
Sản phẩm men gốm Bát Tràng là lựa chọn tuyệt vời cho những ai tìm kiếm sự kết hợp hoàn hảo giữa chất lượng, độ bền và tính thẩm mỹ. Dưới đây là 4 lý do tại sao bạn nên sử dụng sản phẩm men gốm Bát Tràng:
- Khả năng chịu nhiệt
Men gốm Bát Tràng có khả năng chịu nhiệt tốt, là vật liệu lý tưởng cho các sản phẩm gốm sứ được nung ở nhiệt độ cao. Đảm bảo sản phẩm có độ bền cao và không bị nứt vỡ trong quá trình sử dụng.
- Chống ăn mòn
Dòng men Bát Tràng nổi bật với khả năng chống ăn mòn cao giúp sản phẩm bền màu trong mọi điều kiện thời tiết, ngay cả khi tiếp xúc với hóa chất hay để lâu ngày trong môi trường ẩm ướt.
Màu men bền bỉ, khả năng chống ăn mòn cao trong bất kỳ điều kiện thời tiết nào
- Đa dạng màu sắc và hoa văn
Các dòng men gốm Bát Tràng ứng dụng được đa dạng trong nhiều mẫu hoa văn, màu sắc. Từ những mẫu thiết kế tươi sáng, trang nhã đến những kiểu dáng sang trọng, quý phái của gốm sứ Bát Tràng.
Các dòng men truyền thống Bát Tràng được ứng dụng đa dạng trên nhiều sản phẩm
- An toàn với sức khỏe
Chất liệu men gốm Bát Tràng có tính kháng khuẩn tự nhiên. Đồng thời, men gốm còn được nung ở nhiệt độ cao, đảm bảo loại bỏ hoàn toàn các tạp chất. Điều này mang lại sự an toàn tuyệt đối cho sức khỏe người sử dụng.
Ngoài việc tìm hiểu lý do nên sử dụng men Bát Tràng, bạn cũng nên khám phá thêm các dòng sản phẩm gốm sứ đặc trưng để thấy rõ sự ứng dụng phổ biến của các loại men trên từng sản phẩm chính.
Sự thay đổi về màu men của gốm sứ Bát Tràng hiện đại như thế nào?
Sự thay đổi về màu men của gốm sứ Bát Tràng hiện đại thể hiện rõ sự tiến bộ và sáng tạo không ngừng của nghề làm gốm Bát Tràng từ xưa đến nay.
Ngày nay, các dòng men truyền thống như men rạn, men nâu, men trắng ngà,… đã đạt được độ bóng và láng mịn tối ưu hơn. Màu sắc của các dòng men cũng trở nên đa dạng hơn với nhiều sắc độ trên từng sản phẩm.
Các dòng men truyền thống đạt độ bóng mịn cao trên đồ thờ Bát Tràng ngày nay
Bên cạnh việc giữ gìn và phát triển các dòng men truyền thống, các nghệ nhân Bát Tràng còn sáng tạo ra nhiều dòng men mới như men tử sa, men hỏa biến, men trà, men kim sa,… Những dòng men mới góp phần mang lại vẻ đẹp trang nhã, tinh tế cho sản phẩm, nâng cao giá trị nghệ thuật và sự đa dạng trong thiết kế gốm sứ.
Ấm chén Bát Tràng phủ men tử sa, men hỏa biến, men trà
Truyền thống chế tác men của Bát Tràng không còn là bí quyết riêng của từng gia đình trong nghề gốm như xưa, mà ngày nay đã được lưu truyền và chia sẻ rộng rãi. Sự kết hợp giữa kỹ thuật cổ truyền và đổi mới sáng tạo đã góp phần làm cho gốm sứ Bát Tràng hiện đại không ngừng phát triển và làm phong phú thêm thị trường gốm sứ.
Địa chỉ mua gốm sứ Bát Tràng đa dạng dòng men độc đáo
Bát Tràng Việt Nam tự hào là đơn vị chuyên cung cấp các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng với sự đa dạng về dòng men độc đáo và tinh tế. Chúng tôi cam kết mang đến cho quý khách hàng những sản phẩm chính hãng 100% được sản xuất từ các nhà lò nổi tiếng tại làng gốm, vận chuyển từ làng Bát Tràng, chất lượng vượt trội, kiểu dáng độc quyền và họa tiết hoa văn mang nhiều ý nghĩa.
Khi đến với Bát Tràng Việt Nam, quý khách sẽ dễ dàng tìm thấy mọi sản phẩm gốm sứ với các dòng men truyền thống mang đậm bản sắc của gốm sứ Bát Tràng. Chúng tôi luôn đảm bảo quy trình giao hàng tận nơi, bảo quản và vận chuyển kỹ lưỡng để mang đến sự hài lòng cao nhất cho khách hàng.
Nhiều mẫu mã với dòng men, kiểu dáng, họa tiết độc đáo
Đặc biệt, sản phẩm gốm sứ tại Bát Tràng Việt Nam được bảo hành màu men trọn đời, với chính sách hoàn tiền 100% nếu phát hiện hàng kém chất lượng. Khách hàng có thể đổi trả sản phẩm nếu hàng bị lỗi hoặc hỏng trong quá trình vận chuyển.
Để biết thêm thông tin chi tiết, xin vui lòng liên hệ đến hotline 0886.889.145 của chúng tôi, nhân viên của Bát Tràng Việt Nam luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của quý khách.